W Polsce jest gatunkiem pospolitym na obszarze całego kraju. Nie są wybredne i można je spotkać wszędzie tam, gdzie jest woda. Jest najpospolitszym i najbardziej rozpoznawalnym ptakiem łownym.
Długość – 65 cm, rozpiętość skrzydeł 100 cm, masa 1,6 kg. Występuje wyraźny dymorfizm płciowy.
Samiec (kaczor) w szacie godowej ma ciemno ubarwioną głowę i część szyi z metalicznym zielonym połyskiem, a poniżej białą opaskę wokół szyi, kolorystycznie odcinająca głowę od reszty ciała. Wole jest ciemnobrązowe. Grzbiet w odcieniach brązu, nakrapiany, a podbrzusze bardzo jasne, popielate, wyraźnie odcinające się od reszty ciała. Na skrzydłach fioletowo granatowe, z metalicznym połyskiem, biało obrzeżone lusterka. W szacie spoczynkowej kaczor przypomina samicę, ma tylko dodatkowo ciemnobrązową plamę na głowie. Samiec ma żółty dziób z czarnym paznokciem, a nogi (wiosła) pomarańczowe.
Kaczka jest nieco mniejsza, ma ubarwienie zdecydowanie bardziej jednolite, beżowo brązowe, licznie nakrapiane ciemnymi cętkami. Ma oliwkowy dziób z czarnym paznokciem i pomarańczowe nogi.
Okres godowy zaczyna wczesną wiosną. Już w lutym i marcu można zaobserwować zachowanie godowe, kiedy kaczki bez pary podpływają do kaczorów i wabią kwakaniem. W okresie toków samotne kaczory (luzaki) stają się bardzo natarczywe w stosunku do kaczek. Do kopulacji dochodzi w wodzie, po jej zakończeniu kaczor szuka następnej partnerki.
Fot: kaczka.ozywicpola.pl
Gniazdowanie zaczyna się w połowie kwietnia. Pełne zniesienie wynosi 7 – 12 jaj, które wysiadywane są 27 – 28 dni. Gniazda zakładane są zwykle w szuwarach, ale też na ziemi wśród traw, w norach, dziuplach, stertach gałęzi, gniazdach innych ptaków.
Młode są zagniazdownikami i w ciągu kilku godzin po wykluciu kaczka prowadzi je do wody. Nielotne krzyżówki (klapaki) pozostają przy matce do końca pełnego upierzenia. Po dwóch miesiącach mogą już latać.
W czasie poszukiwania żeru nie nurkują na głębokiej wodzie, mogą jednak pobierać go z dna. Są generalnie roślinożerne, choć mogą zjadać ikrę, skrzek, małe kijanki, owady.
Jednakże ostatnio obserwuje się zjawisko zostawania na zimę – powodem jest karmienie kaczek przez ludzi.
Na kaczki poluje się na ciągach, kiedy z daleka słychać charakterystyczny poświst oraz na zlotach. Dobra metoda to bałwanki na żerowiskach. Można używać także wabików. Można polować z łodzi, jednakże ważne, że tylko jeden myśliwy na łodzi może strzelać. Dobrze mieć ze sobą aportera.
Okres polowań – od 15 sierpnia do 21 grudnia