Kategoria: Ptaki

Zamieszkuje niemal całą Europę (poza północnymi obszarami Skandynawii) oraz Azję Środkową. W Polsce niezbyt liczna w całym kraju poza obszarami górskimi.

Najkorzystniejszy biotop to tereny rolnicze z różnorodnymi uprawami, zadrzewienia i zakrzaczenia.

Długość do 30 cm, masa 0,45 kg. Kury nieznacznie mniejsze od kogutów.

Mają szaro popielate upierzenie z brunatnym odcieniem i ciemniejszymi poprzecznymi prążkami. Spód ciała jaśniejszy, upierzenie brzucha prawie białe, u koguta dodatkowo brązowa plama w kształcie podkowy (może występować także u kury). Ma ona jasną obwódkę. Upierzenie kur generalnie bardzo podobne, jednakże bardziej stonowane.

Jedynym pewnym sposobem rozpoznania płci kuropatw jest sprawdzenie piórek na barkówkach i pokrywach skrzydłowych. U koguta na przedłużeniu stosiny widać wąską białawą smugę, a na piórkach ponadto rdzawe plamki.

Kuropatwy charakteryzują się mimetyzmem czyli zdolnością upodobania się do otoczenia.

Toki w kwietniu. Po ich zakończeniu ptaki łączą się w pary i obejmują w posiadanie terytorium lęgowe. Są to zwierzęta monogamiczne, a w pary łączą się na wiele lat. Nowego partnera szukają wyłącznie po stracie poprzedniego.

Kura zakłada niewielkie gniazdo bezpośrednio na ziemi, dobrze ukryte wśród traw i gęstej roślinności. W jednym lęgu może znieść do 20 jaj (najczęściej około 15). Niestety śmiertelność piskląt jest bardzo wysoka, są m.in. bardzo wrażliwe na opady deszczu.

W przypadku utraty lęgu kuropatwy wyprowadzają kolejny. Wysiadywanie jaj trwa 23 – 26 dni. W tym czasie kogut chroni własne terytorium i głośnym czyrykaniem ostrzega inne ptaki przed wtargnięciem.

W wychowaniu młodych (weszek) biorą udział oboje rodzice. Ptaki mają wyjątkowy instynkt macierzyński. Bardzo chętnie przygarniają inne młode, które tracą matki.

Kuropatwa niechętnie zrywa się do lotu i jeśli to tylko możliwe stara się unikać zagrożenia uciekając na nogach (wyciekając). Dopiero w ostateczności ratuje się lotem.

Kuropatwy nawołują się wzajemnie poprzez cierkanie, cięgotanie i czyrykanie.

Młode ptaki (farbówki) po okresie pierzenia upodobniają się do swoich rodziców, a wiosną młode kogutki wyruszają szukać własnych terytoriów.

Zima żyją w większych rodzinnych stadkach, które w lutym lub w marcu rozpadają się, a ptaki po tokach łączą się w pary.

Zimą kuropatwy powinno dokarmiać się w podsypach. Podczas mroźnych dni wykopują w śniegu jamki, w których chronią się przed śnieżycami i mrozem. Przy braku śniegu zbijają się ciasno w stadka i wzajemnie ogrzewają. Często też podchodzą do ludzkich domostw w poszukiwaniu pożywienia i schronienia.

Zauważone kuropatwy udają, że są ranne i nie potrafią latać. W ten sposób odciągają drapieżnika od miejsca gdzie pozostawiają lęgi lub młode.

Polowanie

Indywidualnie z podchodu. Koniecznie z psem legawcem, który wyszukuje ptaki wśród roślinności.

Chociażby dlatego, że maskujące ubarwienie powoduje, iż zranionego ptaka (zbarczone, zlotkowane) trudno odnaleźć i bez psa jest zazwyczaj stracony.

Broń gładkolufowa – śrut nr 7 i 6 o średnicy 2,25 mm lub 2,5 mm.

Okresy polowań:

• Od 11 września do 21 października
• W drodze odłowu do 15 stycznia.

W 2015 roku naliczono ich 283.600 sztuk, w sezonie 2014 / 2015 upolowano jedynie 2.500 sztuk.

W naszym kraju nazywany również: Bażantem Łownym lub Bażantem Obrożnym (od białej obwódki na szyi koguta). Łącznie na świecie występuje 31 podgatunków bażantów.

W Polsce występuje licznie na większości terenów poza obszarami górskimi (poniżej 400 m n.p.m.). Preferuje siedliska w niewielkich skupiskach drzew liściastych z gęstym podszyciem, małe laski, zarośla, śródpolne remizy, trzcinowiska, zakrzaczenia, porośnięte brzegi rzek i jezior.

U bażantów występuje bardzo widoczny dymorfizm płciowy. Koguty są większe od kur, mają dłuższe ogony i kolorowe upierzenie (płaszcz). Kogut ma długość do 90 cm (kura 60 cm), masa 1,9 kg (1,3 kg).

Upierzenie koguta ma barwę złocistorudobrązową w różnych odcieniach, z metalicznym połyskiem, nakrapiane na grzbiecie jaśniejszymi, na podbrzuszu ciemniejszymi cętkami. Ogon długi, szarobrązowy. Zabarwienie głowy i częściowo szyi u koguta jest ciemnozielone z fioletowym połyskiem. Wokół oczu (zierników) wyraźne czerwone obwódki (brew nazywana również koralami, albo różą).

Po bokach głowy wyrastają dłuższe pęczki piór nazywane przez myśliwych uszami. Na nogach (ciekach) znajdują się wyrostki (ostrogi), na których każdego roku narasta kolejny zrogowaciały pierścień, a ich liczba wskazuje na wiek bażanta.

Upierzenie kur jest zdecydowanie bardziej stonowane, jasnobeżowe.

Toki trwają od połowy marca do końca maja. W tym czasie koguty starają się przypodobać kurom i zgromadzić ich wokół siebie jak najwięcej. Toki przypominają turnieje, gdzie koguty głośno pieją (grają), stroszą pióra i unosząc pierś trzepocą skrzydłami. Kogut (gracz), ma w tym czasie na ciekach szpilki (igły, szczotki), które później zanikają. Toki odbywają się w miejscu zwanym igrzyskiem. Czasem dochodzi tam do walki dwóch kogutów, gdy osobnik bez własnego terytorium wkracza na teren zajęty przez innego koguta.

Kury znoszą 8 – 12 jaj (zdarza się, że i 15) w skromnym gnieździe ukrytym w gęstych zaroślach czy trzcinowiskach. Wysiadywanie jaj trwa 22 dni – przy złej pogodzie może się nieco wydłużyć. Jeżeli pierwszy lęg zostanie z jakichś powodów zniszczony lub kura zostanie wypłoszona, to często wydaje drugi, a nawet trzeci lęg.

Pisklęta są zagniazdownikami. Po wylęgu opiekuje się nimi sama kura. W pierwszych dniach po wylęgu żywią się wyłącznie owadami, a na pokarm roślinny przechodzą stopniowo. Pisklęta są wrażliwe na warunki pogodowe, zwłaszcza w pierwszych dniach po wylęgu, co może prowadzić do dużej śmiertelności. Populację może też zniszczyć surowa zima, dlatego zawsze warto bażanty dokarmiać.

Bażant dobrze fruwa, ale również lubo przemieszczać się (wyciekać) na nogach (zgrzebłach). Spłoszony zrywa się do lotu wykonując charakterystyczną świecę. Bażanty podobnie jak i inne kuraki potrafią zaśnieżać się w jamkach podczas ostrych śnieżyc i mrozów.

Na noc przybywają do noc legowisk, za które służą drzewa zwane siadłami. Zawsze przybywają do nich pieszo. Bażanty chętnie zażywają suchych kąpieli w piasku (paprzysku). Latem chętnie żywią się ziarnami zbóż, nasionami, jagodami, owadami, mięczakami i dżdżownicami. Podobnie jak i inne kuraki połykają drobne kamyki i żwir, (gastrolity) aby prawidłowo trawić pożywienie.

W 2015 roku ich populacja w Polsce liczyła 520.300 sztuk. W sezonie 2014 / 2015 upolowano 129 tys. sztuk.

Polowanie

Indywidualnie lub zbiorowo z wykorzystaniem psów legawych lub płochaczy. Udział psów w czasie polowań na wszelkie ptactwo jest obowiązkowy. Bez psa nie sposób wypłoszyć ptaka i podnieść go po strzale. Można też polować w wykorzystaniem wabika.

Broń gładkolufowa – śrut nr 4 lub 3 o średnicy 3 mm lub 3,25 mm.

Okresy polowań:

• Od 1 października do końca lutego
• Kury wyłącznie na terenach ośrodków hodowli zwierzyny, gdzie prowadzi się wolierową hodowle bażanta – od 11 września do 15 stycznia.

Jest nielicznym ptakiem lęgowym spotykanym na terenie całego kraju. W okresie gniazdowania preferuje stare drzewostany liściaste, mieszane i drągowiny o wilgotnym podłożu.

Długość 35 cm, rozpiętość skrzydeł 60 cm, masa 0,4 kg.

Pierś i część brzuszna jest w kolorze popielatym z licznymi rdzawo brązowymi poprzecznymi prążkami. Pokrywa skrzydeł i część grzbietowa są brunatne z białymi plamkami. Skrzydła od spodu są popielate, a końce sterówek prawie białe. Całość upierzenia jest pstrokate ułatwiające kamuflaż. Nie występuje dymorfizm płciowy.

Przyloty z zimowisk odbywają się wczesną wiosną, już od połowy marca. Samiec po przylocie obiera własne terytorium, które pilnie strzeże i oblatuje. Chroni je przed innymi samcami i wabi samice. W czasie lotu charakterystycznie chrapie i psyka.

Toki odbywają się w powietrzu i na ziemi. Po kopulacji samiec opuszcza partnerkę i zaczyna oblot swojego rewiru w poszukiwaniu następnej. Nie bierze udziału w wysiadywaniu jaj i opiece nad pisklętami.

Gniazdowanie trwa od kwietnia do sierpnia. Samica znosi 4 jaja i wysiaduje je przez 22 dni. Gniazda budowane są na ziemi w niewielkich zagłębieniach, wśród traw i liści. Samica nie rusza się z gniazda nawet w chwilach zagrożenia.

Pisklęta są zagniazdownikami. Szybko dojrzewają i po około 3 tygodniach odbywają pierwsze loty. Wkrótce po tym całkowicie się usamodzielniają.

Głównym ich pożywieniem są dżdżownice, ślimaki, owady, larwy i pędraki. Dietę uzupełniają nasionami i jagodami.

Koniec ich długiego dzioba wyposażony jest w receptory czuciowe i służy słonce do przeczesywania miękkiej gleby oraz ściółki leśnej. W ten sposób wyszukują i zdobywają pożywienie.

Na zimowiska odlatują od września do listopada.

Jest prawdopodobnie jedynym ptakiem, który w razie zagrożenia potrafi przenieść pisklęta w inne miejsce, nawet w czasie lotu przyciskając młode nogami i dziobem do podbrzusza.

Polowanie

Można polować na ciągach lub z psem z podchodu. Dawniej dobre rezultaty dawało korzystanie z wabika naśladującego głos samicy, ale obecnie nie poluje się już wiosną w czasie toków.

Broń gładkolufowa – śrut o średnicy 2,25 mm (nr 7)

Okresy polowań:

• Od 1 września do 21 grudnia

Występuje w strefie lasów większej części Euroazji. W Polsce niezbyt licznie w Sudetach, Karpatach i rejonach północno – wschodnich.

Preferuje lasy mieszane ze świerkiem i jodłą, z podszytem z leszczyny, brzozy i olchy oraz runem z krzewinkami jagód.

Posiada ciało o długości do 40 cm, rozpiętość skrzydeł do 60 cm. Masa 0,35 – 0,45 kg. Dymorfizm płciowy jest mało wyraźny.

Upierzenie na grzbiecie szaro rdzawe z poprzecznymi, ciemniejszymi prążkami. Samca (koguta) wyróżnia ubarwienie podgardla – czarne z białą obwódką. Pióra na głowie tworzą niewielki czubek. Od podgardla w kierunku grzbietu przechodzi biała pręga. Na ogonie występuje czarna, poprzeczna przepaska. Na podbrzuszu upierzenie jest jaśniejsze z licznymi rdzawymi i czarnymi plamkami. Podgardle samic (kur) jest szare, poprzecznie prążkowane, bez czarnej przepaski na ogonie.

Toki wiosenne odbywają się w marcu. Są to jednak toki pozorne, ponieważ ptaki dobierają się w pary już we wrześniu podczas właściwych toków jesiennych. Wiosną ewentualnie może dochodzić do kojarzenia par, które utraciły partnerów.

To ptaki monogamiczne. W czasie toków koguty wabiąc kury wydają charakterystyczne dźwięki przypominające gwizdanie. Stroszą przy tym pióra przechadzając się po ziemi lub po gałęzi. Po dobraniu się pary spędzają ze sobą jesień i zimę broniąc swojego terytorium przed innymi ptakami.

W połowie kwietnia jarząbki składają w płytkich gniazdach na ziemi, wysłanych suchymi liśćmi, trawami i piórami 7 – 11 jaj, które wysiadują przez 25 dni. Pisklęta są zagniazdownikami i wkrótce po wykluciu opuszczają gniazdo. Pierwsze upierzenie mają rudobrązowe, bez wyraźnych ciemniejszych plam. Po 10 – 14 dniach są już lotne, a pod koniec lata całkowicie samodzielne.

Ich dieta jest bardzo zróżnicowana i zależna od pory roku i miejsca bytowania: jarzębina, owoce jałowca, żołędzie, nasiona i pączki drzew, owady, larwy, owoce runa leśnego oraz delikatne części  roślin.

Na terenie lęgowym powinny mieć dostęp do wody oraz piaszczyste miejsca, w których mogą zażywać suchych kąpieli.

Polowanie

Indywidualne z wabikiem lub psem.

Broń gładkolufowa, śrut o średnicy 2,25 lub 2,5 mm (nr 7 i 6)

Okresy polowań:

• Od 1 wrzesień do 30 listopad