Autor: Robert Klimowicz

Daniel podobnie jest gatunkiem nierodzimym. Jego ojczyzną są rejony basenu Morza Śródziemnego oraz Azji Mniejszej. Do Europy sprowadzono daniela na przełomie XVI i XVII wieku jako zwierzę parkowe.

Obecnie w Polsce największe skupiska daniela występują w zachodniej części kraju, choć można go spotkać także na Mazurach.

Daniel jest zwierzęciem szybko akomodującym się w nowym środowisku przez co występuje w różnych środowiskach. W Polsce zasiedla najczęściej bory mieszane z przewagą sosny oraz znacznym udziałem dębów, świerków i buka. Występuje w różnych typach siedliskowych lasów. Jednak idealnym biotopem danieli są niewielkie kompleksy leśne ze znacznym procentem łąk. W sumie nie jest wymagający siedliskowo.

Daniel jest zwierzyną średniej wielkości o krępej – w porównaniu do sarny czy jelenia – budowie ciała, na co wpływa dość masywnie zbudowany tułów oraz krótkie badyle. Długość zwierzęcia dochodzi do 140 cm, wysokość w kłębie ok. 100 cm. Byk ma ciało o masie do 50 kg, łania jest zdecydowanie mniejsza do 35 kg.

Suknia daniela latem zazwyczaj czerwonawo-brunatna lub rudawo-brązowa z biało-żółtymi plamkami, zimą zazwyczaj ciemno-płowa ze zlewającymi się plamkami. Dość częstym zjawiskiem u daniela jest albinizm (białe umaszczenie sukni) jak i melanizm (czarne ubarwienie sukni), które są powodem chowu wsobnego (hodowla w pokrewieństwie). Daniele charakteryzują się największą różnorodnością sukni zazwyczaj ubarwienie jest we wszystkich odcieniach brązu.

Brzuch i wewnętrzne strony badyli zdecydowanie jaśniejsze. Na grzbiecie dobrze widoczna ciemna pręga. Lustro jest białe z ciemniejszą obwódką. Kwiat dość długi 20-25 cm, dobrze widoczny, od spodu biały, na zewnątrz czarny. Daniel zmienia suknie dwa razy w roku – na przełomie maja i czerwca oraz w październiku.

Szpile na badylach ulokowane jeszcze wyżej niż u jelenia, dlatego nawet w tropie gonnym daniel nie pozostawia ich odcisków.

Byki co roku nakładają poroże, które może przybierać formę badyli lub łopat z zatokami i wyrastającymi palczasto sękami. W zależności od formy poroża nazywać go można:

• Badylarzem
• Łyżkarzem
• Półłopataczem
• Łopataczem

Pierwsze poroże wyrasta u młodych byków w drugim roku życia, najczęściej w formie szpiczaka, ale bez róży. W kolejnych latach poroże osadzone na możdżeniach ma już widoczną różę, oczniak i opierak, a tyka na końcu może ulegać spłaszczeniu tworząc tzw. łyżkę. Są to początki formowania się łopat, które w kolejnych latach rozwijają się do coraz większych rozmiarów.

Byki w 3 roku życia, nakładają swoje drugie poroże, które przyjmuje zazwyczaj formę szóstaka, ósmaka lub dziesiątaka z oczniakiem, opierakiem oraz mniej lub bardziej rozszczepionym grotem lub widlicą. Odnogi znajdujące się w górnej części tyki często wykazują już stasiemcenia. Byka daniela z taką formą poroża nazywamy łyżkarzem.

W 4 roku życia byki nakładają podobne poroże jak w roku poprzednim, ale jego masa jest zdecydowanie większa. Stasiemcenie nad opierakami przybiera kształt małej łopaty z niewielkimi sękami oraz czasami z zaczątkiem ostrogi. Mocne, przyszłościowe byki daniela w tym wieku mogą nawet nałożyć poroże łopatacza, jednak łopata osadzona będzie wysoko nad opierakami. Łopata takich byków jest krótka, z wyraźnymi sękami oraz niewielką ostrogą, a byka  z taką formą poroża nazywamy półłopataczem.

Od 5-6 roku życia byki nasadzają coraz większe łopaty. Kulminacja rozwoju poroża w polskich warunkach przypada na 8-11 rok życia. Po okresie kulminacji następuje dość szybkie uwstecznianie się łopat. Poroże staje się coraz krótsze, maleje powierzchnia łopat oraz ilość sęków, mocno skraca się oczniak, a także często zanika opierak.

Poroże zrzucane jest wiosną, w kwietniu i w maju. Nowe wycierane jest na przełomie sierpnia i września. Jak to zazwyczaj bywa u jeleniowatych, najwcześniej wycierają łopaty stare byki, natomiast najpóźniej młode osobniki. Podobnie jak z wycieraniem, najpierw zrzucają poroże stare byki, a później młode samce.

Daniel ma łącznie 32 zęby. Wzór zębowy 0 0 3 3 / 3 1 3 3. Po uzębieniu można ustalić wiek odstrzelonej zwierzyny.

Zwierzę ma bardzo dobry słuch, wzrok i doskonale wietrzy. W razie zagrożenia ucieka w charakterystyczny sposób, trzymając łeb i kwiat uniesione prosto do góry, a od podłoża odbija się równocześnie czterema badylami. Daniel wydaje kilka różnych dźwięków – łania beczeniem porozumiewa się z cielęciem, te zaś odzywają się piskiem. Czasem też wydaje głos podobny do miauczenia. W momentach zagrożenia z kolei wydaje wysokiego tonu bek. Byk natomiast w czasie bekowiska wydaje głos przypominający zgrzytliwe chrapanie.

Daniel jest zwierzęciem pobierającym pokarm mieszany z przewagą traw. Generalnie preferuje pokarm „miękki”. W okresie wiosenno-letnim ważną rolę w diecie ogrywają liście oraz pędy drzew i krzewów, natomiast w okresie jesienno-zimowym daniel zgryza pędy roślin iglastych. Do najchętniej zjadanych należą dzika jabłoń, jesion, buk, brzoza. Przysmakiem daniela są wszelkie owoce leśne – jagody, jeżyny, a także kasztany czy żołędzie. Nie gardzi także płodami rolnymi.

Ruja danieli, zwana bekowiskiem, rozpoczyna się w połowie października i trwa do początki listopada, niekiedy przedłuża się nawet do grudnia.

Przed okresem godowym byki wygrzebują w ziemi kilka dołków rujowych, tzw. kołysek o średnicy około 3 metrów usytuowanych niedaleko siebie. To w nich następuje krycie łań i odpoczynek byków po kopulacji. Byki oddają mocz do dołków rujowych i wydzielają specyficzny zapach przywabiający łanie.

U danieli znane są dwa zachowania godowe:

• Byk gromadzi chmarę łań, której pilnuje przed innymi bykami. Cielaki i młode byki nie biorące udziału w bekowisku trzymają się w osobnych chmarach.
• Byki strzegą własnych terytoriów i oczekują na łanie, które odwiedzają terytoria różnych byków i same wybierają kandydatów do godów.

Daniele często walczą ze sobą o terytoria lub względy łań. Po bekowisku samce zaszywają się w swoich ostojach i intensywnie żerują, a łanie wracają do swoich chmar.

Łania osiąga dojrzałość płciową w drugim roku życia, pierwsze cielę rodzą zatem w trzecim roku życia. Ciąża u daniela trwa ok 7-8 miesięcy (225 – 230 dni). Jedno bądź dwa cielęta, bardzo rzadko trzy cielęta przychodzą na świat w czerwcu. Po około tygodniu młode mogą swobodnie podążać za samicą, która wraca z nimi do chmary. Okres laktacji trwa do następnej rui samicy – ok. 4 miesięcy. Zdarza się, że młode karmione są nawet do grudnia.

Daniel żyje w chmarach średniej wielkości. Można zaobserwować następujące typy chmar:

• łań z młodzieżą,
• męski byków,
• mieszany,
• młodzieży.

Ugrupowania rodzinne łączą się w większe chmary składające się z łań, ich potomstwa z bieżącego oraz poprzedniego roku oraz samotnych łań – co jest podstawowym zgrupowaniem w okresie pomiędzy bekowiskiem a cieleniem się łań. Areał chmar byków jest mniejszy i ograniczony do terenu dobrze osłoniętego (bezpiecznego), w porównaniu z większym areałem chmar łań i młodzieży, obejmujących więcej powierzchni otwartych. Zachowanie terytorium ogranicza się do samców podczas rui i samic w okresie wycieleń.

W ciągu roku chmary prowadzi licówka, w czasie bekowiska stadu przewodzi byk stadny, który odgania chłysty i półciołki (młode byki przebywające w czasie bekowiska w pobliżu chmary).

Co ciekawe, daniel w odróżnieniu od pozostałych jeleniowatych prowadzi dzienny tryb życia. Jest mało płochliwy i ciekawski.

Szczyt rozwoju fizycznego daniela następuje około 7-go roku życia.

Do polowań na daniele używać się powinno broni gwintowanej i myśliwskiej amunicji półpłaszczowej o energii pocisku nie mniejszej niż 2.000 J w odległości 100 metrów od wylotu lufy. Taką energię mają pociski kalibru .243 Winchester i większe. Wolno także używać broni gładko lufowej i amunicji kulowej, ale w takim przypadku maksymalna odległość strzału ograniczona jest do maksymalnie 40 metrów.

Według GUS w 2015 roku populacja danieli w Polsce wynosiła 27.542 sztuki.

Fot: Internet