W Polsce występuje wszędzie, poza rejonami górskimi. Cyraneczka preferuje mocno porośnięte zbiorniki wodne, stawy i bagienka.
Jest najmniejszą europejską dziką kaczką. Długość ciała około 43 cm, rozpiętość skrzydeł do 65 cm, masa ciała 0,45 kg.
U kaczorów w szacie godowej głowa i część szyi mają ubarwienie kasztanowobrązowe. Od nasady dzioba poprzez oczy, aż po tył głowy ciągną się ciemnoniebieskie plamy z metalicznym połyskiem i białą obwódką. Upierzenie ciała od białego do jasnopopielatego z delikatnymi odcieniami brązu oraz licznymi czarnymi poprzecznymi prążkami i cętkami.
Lusterko u obu płci identyczne, w połowie matowe czarne lub granatowo-czerwone, w połowie zielone z intensywnym metalicznym połyskiem. Z obu stron lusterka biała smuga. Dziób jest czarny, oczy brązowe.
Upierzenie kaczki o wiele skromniejsze i stonowane, ma różne odcienie brązu z ciemniejszymi plamkami przypominającymi rybie łuski. Strona brzuszna popielata. Kaczor w upierzeniu spoczynkowym jest podobny do kaczki.
Przylatują do Polski wiosną – w marcu lub w kwietniu. Dobór partnerów następuje już na zimowisku, a gniazda zakładane są dopiero w maju. Najczęściej lokują je niedaleko wody, na ziemi, wśród traw, sitowia, gęstej roślinności, w niezbyt dużym wgłębieniu w ziemi, choć zdarza się, że są znacznie oddalone od zbiorników wodnych i zakładane np. w lesie. Kaczka wyścieła gniazdo własnym puchem, a następnie składa 8 – 11 jaj, które wysiaduje 21 – 23 dni. W przypadku utraty pierwszego lęgu, cyraneczki mogą ponownie składać jaja.
W czasie wysiadywania jaj, w razie niebezpieczeństwa lub zakłócenia spokoju, kaczka odlatuje dopiero w ostatniej chwili. Samiec w tym czasie znajduje się na wodzie w pobliżu gniazda
Pisklęta są zagniazdownikami. Bardzo szybko opuszczają gniazda i przenoszą się na wodę. Początkowo ukrywają się w sitowiach i przybrzeżnej roślinności. Potomstwem opiekuje się wyłącznie samica, która prowadzi kaczęta od razu po obeschnięciu nad wodę. W pierwszych dniach po wykluciu wraca z nimi do gniazda dla odpoczynku. Pisklęta w puchu są bardzo podobne do młodych kaczki krzyżówki, choć są mniejsze i mają ciemny pasek pod okiem. Po około 6 tygodniach zaczynają pierwsze loty. Dojrzałość płciową osiągają po roku.
Właśnie lot jest ważną cechą odróżniającą ją od innych kaczek. Jeżeli nad twoja głową przeleciała kaczka, a ty nie zdążyłeś się nawet schylić, to bardzo duża szansa, że była to właśnie cyraneczka, która w locie bez większego problemu osiąga szybkość ponad stu kilometrów na godzinę.
Żywią się roślinnością wodną, larwami i mięczakami. Najczęściej stanowią go ślimaki, larwy oraz rośliny, które kaczka pobiera głównie z dna. Za smakołykami w postaci pijawek potrafi dość głęboko nurkować.
Niestety ptaki te są bardzo podatne na choroby wywoływane nadmierna eutrofizacja naszych akwenów, co sprzyja namnożeniu się wielu beztlenowców, będących przyczyna kaczych chorób.
Z końcem lata i na jesieni cyraneczki zbierają się w stada, które liczą tysiące osobników. Na zimowiska odlatują od września do listopada. Część zimuje w naszym kraju. Zimy znoszą dobrze, lecz muszą mieć dostęp do wody.
Polowanie jest możliwe od 15 sierpnia do 21 grudnia
Na polowaniach używa się bałwanków lub krekuchy. Dobrze jest mieć aportera.
Broń gładkolufowa – śrut o średnicy 2,25 mm – 2,5 mm (nr 7 – 6)
Strzelone kaczki dobrze jest szybko wykulkować i przenosić w trokach.
Fot: huntertools.pl