Daniel podobnie jest gatunkiem nierodzimym. Jego ojczyzną są rejony basenu Morza Śródziemnego oraz Azji Mniejszej. Do Europy sprowadzono daniela na przełomie XVI i XVII wieku jako zwierzę parkowe.
Obecnie w Polsce największe skupiska daniela występują w zachodniej części kraju, choć można go spotkać także na Mazurach.
Daniel jest zwierzęciem szybko akomodującym się w nowym środowisku przez co występuje w różnych środowiskach. W Polsce zasiedla najczęściej bory mieszane z przewagą sosny oraz znacznym udziałem dębów, świerków i buka. Występuje w różnych typach siedliskowych lasów. Jednak idealnym biotopem danieli są niewielkie kompleksy leśne ze znacznym procentem łąk. W sumie nie jest wymagający siedliskowo.
Daniel jest zwierzyną średniej wielkości o krępej – w porównaniu do sarny czy jelenia – budowie ciała, na co wpływa dość masywnie zbudowany tułów oraz krótkie badyle. Długość zwierzęcia dochodzi do 140 cm, wysokość w kłębie ok. 100 cm. Byk ma ciało o masie do 50 kg, łania jest zdecydowanie mniejsza do 35 kg.
Suknia daniela latem zazwyczaj czerwonawo-brunatna lub rudawo-brązowa z biało-żółtymi plamkami, zimą zazwyczaj ciemno-płowa ze zlewającymi się plamkami. Dość częstym zjawiskiem u daniela jest albinizm (białe umaszczenie sukni) jak i melanizm (czarne ubarwienie sukni), które są powodem chowu wsobnego (hodowla w pokrewieństwie). Daniele charakteryzują się największą różnorodnością sukni zazwyczaj ubarwienie jest we wszystkich odcieniach brązu.
Brzuch i wewnętrzne strony badyli zdecydowanie jaśniejsze. Na grzbiecie dobrze widoczna ciemna pręga. Lustro jest białe z ciemniejszą obwódką. Kwiat dość długi 20-25 cm, dobrze widoczny, od spodu biały, na zewnątrz czarny. Daniel zmienia suknie dwa razy w roku – na przełomie maja i czerwca oraz w październiku.
Szpile na badylach ulokowane jeszcze wyżej niż u jelenia, dlatego nawet w tropie gonnym daniel nie pozostawia ich odcisków.
Byki co roku nakładają poroże, które może przybierać formę badyli lub łopat z zatokami i wyrastającymi palczasto sękami. W zależności od formy poroża nazywać go można:
- Badylarzem
- Łyżkarzem
- Półłopataczem
- Łopataczem
Pierwsze poroże wyrasta u młodych byków w drugim roku życia, najczęściej w formie szpiczaka, ale bez róży. W kolejnych latach poroże osadzone na możdżeniach ma już widoczną różę, oczniak i opierak, a tyka na końcu może ulegać spłaszczeniu tworząc tzw. łyżkę. Są to początki formowania się łopat, które w kolejnych latach rozwijają się do coraz większych rozmiarów.
Byki w 3 roku życia, nakładają swoje drugie poroże, które przyjmuje zazwyczaj formę szóstaka, ósmaka lub dziesiątaka z oczniakiem, opierakiem oraz mniej lub bardziej rozszczepionym grotem lub widlicą. Odnogi znajdujące się w górnej części tyki często wykazują już stasiemcenia. Byka daniela z taką formą poroża nazywamy łyżkarzem.
W 4 roku życia byki nakładają podobne poroże jak w roku poprzednim, ale jego masa jest zdecydowanie większa. Stasiemcenie nad opierakami przybiera kształt małej łopaty z niewielkimi sękami oraz czasami z zaczątkiem ostrogi. Mocne, przyszłościowe byki daniela w tym wieku mogą nawet nałożyć poroże łopatacza, jednak łopata osadzona będzie wysoko nad opierakami. Łopata takich byków jest krótka, z wyraźnymi sękami oraz niewielką ostrogą, a byka z taką formą poroża nazywamy półłopataczem.
Od 5-6 roku życia byki nasadzają coraz większe łopaty. Kulminacja rozwoju poroża w polskich warunkach przypada na 8-11 rok życia. Po okresie kulminacji następuje dość szybkie uwstecznianie się łopat. Poroże staje się coraz krótsze, maleje powierzchnia łopat oraz ilość sęków, mocno skraca się oczniak, a także często zanika opierak.
Poroże zrzucane jest wiosną, w kwietniu i w maju. Nowe wycierane jest na przełomie sierpnia i września. Jak to zazwyczaj bywa u jeleniowatych, najwcześniej wycierają łopaty stare byki, natomiast najpóźniej młode osobniki. Podobnie jak z wycieraniem, najpierw zrzucają poroże stare byki, a później młode samce.
Daniel ma łącznie 32 zęby. Wzór zębowy 0 0 3 3 / 3 1 3 3. Po uzębieniu można ustalić wiek odstrzelonej zwierzyny.
Zwierzę ma bardzo dobry słuch, wzrok i doskonale wietrzy. W razie zagrożenia ucieka w charakterystyczny sposób, trzymając łeb i kwiat uniesione prosto do góry, a od podłoża odbija się równocześnie czterema badylami. Daniel wydaje kilka różnych dźwięków – łania beczeniem porozumiewa się z cielęciem, te zaś odzywają się piskiem. Czasem też wydaje głos podobny do miauczenia. W momentach zagrożenia z kolei wydaje wysokiego tonu bek. Byk natomiast w czasie bekowiska wydaje głos przypominający zgrzytliwe chrapanie.
Daniel jest zwierzęciem pobierającym pokarm mieszany z przewagą traw. Generalnie preferuje pokarm „miękki”. W okresie wiosenno-letnim ważną rolę w diecie ogrywają liście oraz pędy drzew i krzewów, natomiast w okresie jesienno-zimowym daniel zgryza pędy roślin iglastych. Do najchętniej zjadanych należą dzika jabłoń, jesion, buk, brzoza. Przysmakiem daniela są wszelkie owoce leśne – jagody, jeżyny, a także kasztany czy żołędzie. Nie gardzi także płodami rolnymi.
Ruja danieli, zwana bekowiskiem, rozpoczyna się w połowie października i trwa do początki listopada, niekiedy przedłuża się
nawet do grudnia.
Przed okresem godowym byki wygrzebują w ziemi kilka dołków rujowych, tzw. kołysek o średnicy około 3 metrów usytuowanych niedaleko siebie. To w nich następuje krycie łań i odpoczynek byków po kopulacji. Byki oddają mocz do dołków rujowych i wydzielają specyficzny zapach przywabiający łanie.
U danieli znane są dwa zachowania godowe:
- Byk gromadzi chmarę łań, której pilnuje przed innymi bykami. Cielaki i młode byki nie biorące udziału w bekowisku trzymają się w osobnych chmarach.
- Byki strzegą własnych terytoriów i oczekują na łanie, które odwiedzają terytoria różnych byków i same wybierają kandydatów do godów.
Daniele często walczą ze sobą o terytoria lub względy łań. Po bekowisku samce zaszywają się w swoich ostojach i intensywnie żerują, a łanie wracają do swoich chmar.
Łania osiąga dojrzałość płciową w drugim roku życia, pierwsze cielę rodzą zatem w trzecim roku życia. Ciąża u daniela trwa ok 7-8 miesięcy (225 – 230 dni). Jedno bądź dwa cielęta, bardzo rzadko trzy cielęta przychodzą na świat w czerwcu. Po około tygodniu młode mogą swobodnie podążać za samicą, która wraca z nimi do chmary. Okres laktacji trwa do następnej rui samicy – ok. 4 miesięcy. Zdarza się, że młode karmione są nawet do grudnia.
Daniel żyje w chmarach średniej wielkości. Można zaobserwować następujące typy chmar:
- łań z młodzieżą,
- męski byków,
- mieszany,
- młodzieży.
Ugrupowania rodzinne łączą się w większe chmary składające się z łań, ich potomstwa z bieżącego oraz poprzedniego roku oraz samotnych łań – co jest podstawowym zgrupowaniem w okresie pomiędzy bekowiskiem a cieleniem się łań. Areał chmar byków jest mniejszy i ograniczony do terenu dobrze osłoniętego (bezpiecznego), w porównaniu z większym areałem chmar łań i młodzieży, obejmujących więcej powierzchni otwartych. Zachowanie terytorium ogranicza się do samców podczas rui i samic w okresie wycieleń.
W ciągu roku chmary prowadzi licówka, w czasie bekowiska stadu przewodzi byk stadny, który odgania chłysty i półciołki (młode byki przebywające w czasie bekowiska w pobliżu chmary).
Co ciekawe, daniel w odróżnieniu od pozostałych jeleniowatych prowadzi dzienny tryb życia. Jest mało płochliwy i ciekawski.
Szczyt rozwoju fizycznego daniela następuje około 7-go roku życia.
Do polowań na daniele używać się powinno broni gwintowanej i myśliwskiej amunicji półpłaszczowej o energii pocisku nie mniejszej niż 2.000 J w odległości 100 metrów od wylotu lufy. Taką energię mają pociski kalibru .243 Winchester i większe. Wolno także używać broni gładko lufowej i amunicji kulowej, ale w takim przypadku maksymalna odległość strzału ograniczona jest do maksymalnie 40 metrów.
Według GUS w 2015 roku populacja danieli w Polsce wynosiła 27.542 sztuki.
Fot: Internet